Γεωλογία της ευρύτερης περιοχής της Ορεστιάδας

Από γεωλογικής πλευράς η ευρύτερη πεδιάδα συμπίπτει με ένα από τα τριτογενή βυθίσματα της περιροδοπικής ζώνης. Η περιοχή καλύπτεται σήμερα σε μεγάλο ποσοστό από τις πλειο – πλειστοκαινικές αποθέσεις που έχουν αποτεθεί πάνω στους παλαιότερους ιζηματογενείς σχηματισμούς και στο ημιμεταμορφωμένο υπόβαθρό της. Επίσης, ένα σημαντικό μέρος καλύπτεται από πρόσφατες ποταμοχειμάρριες αποθέσεις που συνθέτουν κυρίως τα πλέον πεδινά τμήματα.

Μεταμορφωμένο υπόβαθρο

Το μεταμορφωμένο υπόβαθρο της λεκάνης εντοπίζεται προς τα νότια της γραμμής Μεταξάδες – Διδυμότειχο και αποτελείται κυρίως από φυλλίτες και σχιστόλιθους ασθενούς μεταμόρφωσης. Εμφανίζεται ακόμα παρά το χωριό Μηλέα (δυτικά της λεκάνης Ορεστιάδας) και βόρεια αυτού σε ένα μήκος περίπου 16km και μέγιστο πλάτος 3km. Αποτελείται από διάφορα είδη σχιστόλιθων, όπως οι αμφιβολιτικοί, οι χλωριτικοί και οι μαρμαρυγιακοί.

Παλαιογενείς σχηματισμοί

Οι παλαιογενείς σχηματισμοί αντιπροσωπεύονται στις επιφανειακές τους εμφανίσεις κυρίως από τα ολιγοκαινικά ιζήματα και λιγότερο από τα άνω ηωκαινικά.

Το Άνω Ηώκαινο, το οποίο συναντάται στο δυτικό και νότιο όριο αμέσως μετά τα μεταμορφωμένα, αποτελείται από τα λατυποπαγή βάσης τα οποία εναλλάσσονται με ψαμμίτες και κροκαλοπαγή, ενώ στη νότια περιοχή παρουσιάζονται πάνω στο μεταμορφωμένο υπόβαθρο άργιλοι και μάργες. Η σειρά αυτή κλείνει με την εμφάνιση κοραλλιογενών ασβεστόλιθων που είναι μεγαλύτερη στη νότια περιοχή μεταξύ Μεταξάδων – Διδυμοτείχου.

Το Ολιγόκαινο αποτελεί τον πλέον σταθερό σχηματισμό στην περιοχή με συνολικό πάχος μεγαλύτερο των 1.500m και φέρει χαρακτηριστικά ήρεμης ιζηματογένεσης από λεπτομερή υλικά. Τα ολιγοκαινικά ιζήματα αποτελούνται από λεπτομερή αργιλοψαμμιτικά υλικά σε αντίθεση με τα αδρομερή του Άνω Ηωκαίνου. Αναπτύσσονται στη νότια παρυφή από την Παταγή μέχρι τα σύνορα και σε ένα μικρό μέρος της βόρειας περιοχής (Μαράσια – Δίλοφος), όπου εμφανίζουν ψαμμιτομαργαϊκό χαρακτήρα με λιγνιτικές διαστρώσεις.

Πλειο – πλειστοκαινικοί σχηματισμοί

Οι πλειο – πλειστοκαινικοί σχηματισμοί καλύπτουν ολόκληρη τη χαμηλή λοφώδη και ευρεία πεδινή περιοχή της λεκάνης σχηματίζοντας αναβαθμίδες. Το Πλειο – πλειστόκαινο νοτίως του π .Άρδα φθάνει μέχρι τον π. Ερυθροπόταμο. Βόρεια του π. Άρδα συνεχίζει μέχρι τη μεθοριακή γραμμή του π. Έβρου. Βορειοδυτικά συνεχίζει στην περιοχή Πετρωτών – Ορμενίου, ενώ δυτικά και νότια του π. Άρδα φθάνει με μια στενή λωρίδα και μέσα στο βουλγαρικό έδαφος. Οι πλειο – πλειστοκαινικές αποθέσεις αποτελούνται στα επιφανειακά στρώματα από καλά στρογγυλεμένα αδρόκοκκα και λεπτομερή υλικά χαρακτηριστικό των οποίων είναι η μη σαφής διάκριση σε κοκκομετρικά διαβαθμισμένους ορίζοντες με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός ετερογενούς συνόλου. Η ετερογένεια αυτή επηρεάζει σημαντικά την υδρογεωλογική τους συμπεριφορά. Στο βάθος οι σχηματισμοί αυτοί αποτελούνται από χαλαρά κροκαλοπαγή, ψηφιτοπαγή ή συνάγματα και από λεπτομερέστερες αποθέσεις αργιλοϊλύος, άμμων ή αργίλων. Πρόκειται για ηπειρωτικές, ποταμοχειμάρριες και μερικώς λιμναίες αποθέσεις το πάχος των οποίων δεν υπερβαίνει τα 200m.

Αλλουβιακοί σχηματισμοί

Οι σύγχρονοι αυτοί σχηματισμοί εντοπίζονται στα νότια σε μια στενή λωρίδα από τη βουλγαρική μεθόριο μέχρι το Διδυμότειχο κατά μήκος του π. Ερυθροπόταμου και των χειμάρρων του, στα κεντρικά στη ζώνη Βάλτου – Νεοχωρίου – Πύργου και στα βόρεια σε μια αρκετά μεγάλη έκταση εκατέρωθεν του π. Άρδα σε όλο το μήκος του. Εμφανίζονται επίσης σε μια στενή λωρίδα σε όλη τη βόρεια μεθόριο που οριοθετείται από τον π. Έβρο και στα ανατολικά σε μια περιοχή ωοειδούς σχήματος στις όχθες του ίδιου ποταμού.

Πρόκειται για σύγχρονες αποθέσεις των ποταμών που αποτίθενται σε δύο διαφορετικά επίπεδα (αναβαθμίδες) κυρίως στον π. Άρδα. Το πάχος τους ποικίλει κατά θέσεις, αλλά δεν ξεπερνά τα 25 – 40m. Αποτελούνται από εναλλαγές κροκαλών, άμμων, χαλίκων και αργίλων σε αλληλοσυμπλεκόμενους ορίζοντες κατακόρυφα και οριζόντια, δημιουργώντας όπως και στις πλειο – πλειστοκαινικές αποθέσεις μια ετερογένεια στο υλικό.

Η ετερογένεια αυτή οφείλεται στη συμβολή ενός αριθμού μεγάλων ποταμών (Έβρος, Άρδας, Ερυθροπόταμος από ελληνικής πλευράς και Τούντζας από τουρκικής) και στη συνεχή τους δράση (διάβρωση – απόθεση), δημιουργώντας έτσι μια ποικιλομορφία ως προς την κατανομή των ιζημάτων (οριζόντια και κατακόρυφη). Συνέπεια αυτού του γεγονότος είναι η ετερογένεια των υδροφορέων σε ολόκληρη τη λεκάνη και το διαφορετικό βάθος τους.

Υδρολογία της ευρύτερης περιοχής της Ορεστιάδας

Η ποικιλία των λιθολογικών σχηματισμών που συμμετέχουν στη γεωλογική δομή της περιοχής μελέτης δεν παρουσιάζει ενιαία υδρογεωλογική συμπεριφορά. Η λιθολογία με την οποία σχετίζονται τόσο το πρωτογενές, όσο και το δευτερογενές πορώδες αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα στη διαμόρφωση των υδρογεωλογικών συνθηκών της περιοχής. Εκτός από τη λιθολογία σημαντικό ρόλο παίζουν η στρωματογραφική αλληλουχία υδατοστεγών και υδροπερατών σχηματισμών και η τεκτονική.

Από υδρογεωλογικής πλευράς ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι πλειο – πλειστοκαινικές και οι σύγχρονες αλλουβιακές αποθέσεις σε αντίθεση με τα παλαιογενή ιζήματα τα οποία εντοπίζονται περιφερειακά της λεκάνης και δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Το ενιαίο Πλειο – πλειστόκαινο, που επικάθεται του Ολιγόκαινου, αποτελεί την κύρια υδρογεωλογική ενότητα της περιοχής. Το αναπτυγμένο πρωτογενές πορώδες των αδρομερών υλικών, οι εναλλαγές λεπτομερών και αδρομερών υλικών και οι πλευρικές αποσφηνώσεις το κατατάσσουν στους υδροπερατούς σχηματισμούς και το καθιστούν πολύ ενδιαφέρον από υδρογεωλογική άποψη.

Όσον αφορά στο Ολιγόκαινο, το αυξημένο ποσοστό των λεπτομερών υλικών κατατάσσει τους σχηματισμούς του μεταξύ αυτών που παρουσιάζουν πολύ χαμηλό πορώδες και κατά συνέπεια χαρακτηρίζονται ως υδατοστεγείς. Οι τοπικού χαρακτήρα φτωχές υδροφορίες που συναντώνται στο εσωτερικό των τριτογενών σχηματισμών δεν αλλάζουν την εκτίμηση ότι το Ολιγόκαινο αποτελεί το υδατοστεγές υπόβαθρο των πλειο – πλειστοκαινικών σχηματισμών. Ενδιαφέρον στοιχείο πέραν του στεγανού χαρακτήρα των τριτογενών σχηματισμών είναι η διάταξη της οροφής του Ολιγόκαινου που μπορεί κάτω από ορισμένες συνθήκες να δημιουργεί διαύλους τροφοδοσίας μεταξύ όμορων λεκανών.

Γενικότερα, πρέπει να τονισθεί ότι ο σημαντικότερος παράγοντας στη διαμόρφωση των υδρογεωλογικών συνθηκών της περιοχής της Ορεστιάδας είναι η γειτνίαση της λεκάνης του π. Άρδα με αυτήν του π. Έβρου.